Czy
wszystkie obiekty powinny być wyposażone w gaśnice, a jeżeli tak
to w jakie i w jaką ich liczbę?
- Każdy budynek
użyteczności publicznej, budynek produkcyjny, magazynowy,
inwentarski oraz plac składowy powinien być wyposażony w gaśnice
przenośne, spełniające wymagania Polskich Norm będących
odpowiednikami norm europejskich (EN) dotyczących gaśnic lub w
gaśnice przewoźne zwane dotąd agregatami gaśniczymi. Zgodnie z §
28 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16
czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków innych
obiektów budowlanych i terenów (DzU nr 121, poz. 1138) liczba
gaśnic zależy od kategorii podziału budynku ze względu na jego
przeznaczenie oraz powierzchni i obciążenia ogniowego, czyli
wartości cieplnej średniej ilości materiałów palnych
zgromadzonych na 1 m2 powierzchni. Nowością jest wprowadzona w 2003
r. „jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm3) zawartego w
gaśnicach”, która to jednostka zastąpiła używane dotychczas
pojęcie „ilości sztuk gaśnic”. Oznacza to, że obecnie
podstawą obliczenia nie jest ilość sztuk gaśnic, ale masa (lub
objętość) zawartego w nich środka gaśniczego zgromadzonego na
chronionej powierzchni, mierzona w wyżej wymienionych jednostkach.
Natomiast sama liczba gaśnic uzależniona jest obecnie jedynie od
warunków dostępu do nich, przede wszystkim maksymalnej drogi
dojścia do sprzętu. Tak więc zgodnie z przepisami omawiana wyżej
„jedna jednostka środka gaśniczego” powinna przypadać (z
wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczególnych) na
każde 100 m2 powierzchni strefy pożarowej niechronionej stałym
urządzeniem gaśniczym w budynku (lub jego części)
zakwalifikowanym do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III i
ZL V, w budynku produkcyjnym i magazynowym o gęstości obciążenia
ogniowego ponad 500 MJ/m2 oraz w budynkach, w których znajdują się
pomieszczenia zagrożone wybuchem. W pozostałych nie wymienionych
wyżej budynkach „jedna jednostka” powinna przypaść na każde
300 m2 chronionej strefy. Gaśnicami, które spełniają
wspomniane wyżej wymagania Polskich Norm, są wszystkie posiadające
aktualny, wystawiony przez Centrum Naukowo Badawcze Ochrony
Przeciwpożarowej (CNBOP), certyfikat zgodności. Certyfikaty takie
przyznawane są obecnie krajowym i importowanym gaśnicom proszkowym
o zawartości środka gaśniczego powyżej 2 kg, gaśnicom płynowym
(pianowym) oraz śniegowym o masie środka gaśniczego 5 kg. Jako
gaśnice nie mogą być traktowane różne podobne urządzenia
reklamowane przez producentów, np. jako „idealne do gaszenia
sprzętu komputerowego”, nazywane przez nich najczęściej
„urządzeniami gaśniczymi”. Posiadanie tych urządzeń nie
zwalnia właściciela lub użytkownika obiektu od zakupu właściwej
określonej w przepisach gaśnicy. Od kilku lat nie są już
dopuszczone do użytku bardzo popularne przed laty gaśnice pianowe
GWPY, tzw. zbijakowe, gaśnice halonowe oraz malowane na srebrno małe
gaśnice śniegowe o masie środka gaśniczego 1,5 kg. Niebawem
podobny los spotka także wszystkie starszego typu uruchamiane
pokrętłem, srebrnego koloru gaśnice śniegowe, którym od kilku
lat nie może być już przedłużana przez Urząd Dozoru
Technicznego wymagana przepisami legalizacja butli. Z obowiązku
wyposażania w gaśnice wyłączone są budynki kwalifikowane do
kategorii zagrożenia ludzi ZL IV, to znaczy budynki mieszkalne
jedno- i wielorodzinne.
W jaki sposób należy
rozmieszczać w obiekcie gaśnice?
- Przy rozmieszczaniu gaśnic w
budynku należy stosować następujące zasady. Gaśnice powinny być
rozmieszczane w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, np. przy
wejściach do budynków, na korytarzach, klatkach schodowych, przy
wyjściach z pomieszczeń na zewnątrz itp. Gaśnice należy
rozmieszczać w miejscach nienarażających ich na uszkodzenie
mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki,
miejsca silnie nasłonecznione). W obiektach wielokondygnacyjnych –
jeśli pozwalają na to warunki techniczne – gaśnice należy
umieszczać w tych samych miejscach na każdej kondygnacji. Miejsce,
w którym znajdują się gaśnice (oraz inny sprzęt służący do
walki z ogniem), powinno być oznakowane zgodnie z obowią- zującą
Polską Normą PN-92-N -011256/01 pt. „Znaki bezpieczeństwa
ochrony przeciwpożarowej”. Ponadto do sprzętu powinien być
zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 metra, a odległość
dojścia do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30
metrów.
Jak często należy dokonywać przeglądów
i konserwacji sprzętu i urządzeń służących do poprawy
bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie?
- Zgodnie z § 3 ust. 2 i
3 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16
czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków innych
obiektów budowlanych i terenów (DzU nr 121, poz. 1138) urządzenia
przeciwpożarowe i gaśnice powinny być poddawane przeglądom
technicznym i czynnościom konserwacyjnym zgodnie z zasadami
określonymi w Polskich Normach dotyczących urządzeń
przeciwpożarowych i gaśnic, w odnośnej dokumentacji technicznej
oraz instrukcjach obsługi. Przeglądy te powinny być przeprowadzane
w okresach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez
producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku. Obowiązkowym
przeglądom podlegają zatem (oczywiście gdy występują w
obiekcie): gaśnice przenośne i przewoźne, stałe i półstałe
instalacje gaśnicze, urządzenia i elementy wchodzące w skład
systemów sygnalizacji pożarowej oraz dźwiękowych systemów
ostrzegawczych umożliwiających rozgłaszanie sygnałów
ostrzegawczych i komunikatów głosowych dla potrzeb bezpieczeństwa,
instalacje i elementy oświetlenia ewakuacyjnego, urządzenia
oddymiające lub zapobiegające rozprzestrzenianiu się dymu, drzwi i
bramy przeciwpożarowe oraz urządzenia nimi sterujące, oraz
hydranty wewnętrzne i związane z nimi elementy instalacji. Ponadto
raz na 5 lat węże, stanowiące wyposażenie hydrantów
wewnętrznych, powinny być poddane próbie ciśnieniowej na
maksymalne ciśnienie robocze. Szczegóły badań określa Polska
Norma dotycząca konserwacji hydrantów wewnętrznych. Mimo że
przepisy dopuszczają dokonywanie konserwacji i przeglądów gaśnic
raz w roku, praktyka pokazuje, że większość producentów
użytkowanych w Polsce gaśnic nakazuje poddawanie ich przeglądom
konserwacyjnym raz na sześć miesięcy lub nawet częściej, jeżeli
gaśnica trzymana jest w warunkach dużej wilgotności, w atmosferze
agresywnych chemicznie par itp. W większości typów gaśnic regułą
jest również raz na 5 lat konieczność wymiany znajdującego się
w nich środka gaśniczego. Ponadto raz na 5 lat zbiorniki
ciśnieniowe gaśnic o objętości większej niż 5 dm3 (w zbiorniki
takie wyposażone są np. gaśnice proszkowe o masie środka
gaśniczego 6 kg i większym) powinny być poddawane badaniom i
legalizacji przez Urząd Dozoru Technicznego. Wyjątkiem są gaśnice
śniegowe, w których termin ważności wynosić może nawet 10 lat,
a datę ważności ostatniego badania UDT odczytać można z cechy
wybitej bezpośrednio na górnej części butli. Niezależnie od
obowiązujących okresowych przeglądów, poddaniu czynnościom
konserwacyjnym wymagają też gaśnice wyposażone w manometr, kiedy
jego strzałka znajduje się poniżej zaznaczonego na zielono obszaru
skali oraz gaśnice, które były w jakikolwiek sposób uruchamiane –
nawet „na próbę” lub w które wbito zbijak, uruchomiono
dźwignię lub odkręcono umieszczony na zewnątrz zawór wyzwalający
gazowy środek napędzający. Konserwacji należy też poddać
gaśnice, w których zerwano plomby umieszczone przez producenta lub
konserwatora na dźwigni uruchamiającej, na zaworze butli lub na
zaworze bezpieczeństwa, gaśnice, które mają ślady uszkodzenia
mechanicznego (skrzywiony zawór, rozbity manometr, przecięty lub
przedziurawiony wąż, brak pokrętła na zaworze, ogniska korozji
itp.) oraz nie posiadają czytelnej kontrolki z terminem ważności
badań.
Czy osoby zajmujące się konserwacją
sprzętu przeciwpożarowego powinny posiadać specjalne
uprawnienia?
- Wprawdzie nie ma przepisów, które stanowiłyby o
tym, że osoby wykonujące konserwację gaśnic i innych urządzeń
przeciwpożarowych powinny mieć specjalne uprawnienia (wyjątkiem są
konserwatorzy przeciwpożarowych czujek izotopowych), w dobrze jednak
pojętym interesie właściciela obiektu czynności te powinno
powierzać się firmom mającym autoryzację producenta. Właściwa
konserwacja, a tym bardziej remont sprzętu, wymaga posiadania
specjalistycznego oprzyrządowania, dostępu do oryginalnych, nowych
części zamiennych oraz właściwych, służących do napełnienia
gaśnic środków chemicznych. Powierzanie zatem konserwacji gaśnic
i innych urządzeń przeciwpożarowych przypadkowym firmom lub osobom
spowodować może szybką zamianę tych przedmiotów w bezużyteczne
atrapy, co automatycznie powoduje naruszenie art. 4 ust. 2 i 2a
ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (DzU z 2002
r. nr 147, poz. 1229 ze zm.).
WAŻNE
Każdy przegląd,
konserwacja, naprawa lub remont sprzętu przeciwpożarowego powinien
być potwierdzony odpowiednim, podpisanym czytelnie przez
konserwatora protokołem. To samo dotyczy gaśnic i hydrantów
przeciwpożarowych, przy czym sama gaśnica lub hydrant powinny
otrzymać indywidualną cechę aktualizacji – tzw. kontrolkę
(najczęściej jest to nalepka z nazwą firmy, nazwiskiem i podpisem
konserwatora oraz datą wykonania i datą ważności
przeglądu).